Po tomie Katalogu obejmującym miasto Białystok, oddajemy w ręce Czytelników kolejny, zawierający opisy i fotografie obiektów zabytkowych, znajdujących się w 118 miejscowościach powiatu białostockiego – największego powiatu w Polsce. W ten sposób po raz pierwszy w ramach serii opracowano cały zasób zabytkowy dużego miasta oraz otaczającego go powiatu, zawierając dokumentację i naukowe opracowanie w dwóch osobnych tomach, które należy traktować łącznie. Nowość stanowi włączenie do niniejszego opracowania terytorium, które zostało już kiedyś uwzględnione przez Katalog. Obszar obecnej gminy Zawady znalazł się bowiem przed ponad 30 laty w zeszycie "Ciechanowiec, Zambrów, Wysokie Mazowiecki i okolice" (Seria Nowa, t. IX, z. 2, oprac. Maria Kałamajska-Saeed, Warszawa 1986). Postanowiliśmy powtórzyć inwentaryzację na tym terenie, kierując się intencją, by Czytelnik dostał do rąk tom obejmujący kompletny zasób zabytków powiatu białostockiego w jego współczesnych granicach, do tego jak najbardziej aktualny. Dzisiejsze możliwości edytorskie pozwoliły na zamieszczenie większej niż przed trzema dekadami liczby ilustracji,  co więcej kolorowych. Przede wszystkim jednak nasze badania ujawniły na tym obszarze więcej obiektów zabytkowych, w tym kościół w Nowych Chlebiotkach z wyposażeniem. Zdecydowano się poszerzyć tak chronologiczne, jak i typologiczne kryteria selekcji obiektów. Kryterium chronologiczne zostało przesunięte głęboko w w. XX. Czytelnik odnajdzie w niniejszym tomie zarówno katolickie, jak i prawosławne świątynie wznoszone aż po lata 70., wraz z ich wyposażeniem.  Uwzględniono (także w albumie ilustracyjnym) elementy charakterystyczne dla pejzażu kulturowego regionu (np. przykłady architektury ceglanej, tzw. "białostockiej szkoły muratorskiej" z końca w. XIX i początkowych dekad w. XX; żelazne i żeliwne krzyże oraz ogrodzenia z fabryk białostockich), detal architektoniczny (np. stolarka), jak również elementy produkowane seryjnie (np. posadzki ceramiczne).