Zakład Historii i Teorii Teatru
Pracownia Teatru Współczesnego

 

Telefon: (48 22) 504 82 00 w. 227
E-mail: joanna.szymajda@ispan.pl

 

Adiunkta w Instytucie Sztuki PAN, badaczka tańca, menadżerka kultury. Absolwentka studiów magisterskich z zakresu kulturoznawstwa i psychologii na Uniwersytecie Łódzkim oraz z psychologii międzykulturowej i teatru na Université Lyon II. Pracę doktorską obroniła na Université Paris III Sorbonne Nouvelle i Uniwersytecie Łódzkim. W latach 2010-2017 wicedyrektorka (Narodowego) Instytutu Muzyki i Tańca, w latach 2018-2020 kierowniczka baletu Opery Wrocławskiej, w latach 2007-2010 i ponownie od 2021 koordynatorka artystyczna Międzynarodowego Festiwalu Tańca Współczesnego Ciało/Umysł. Współpracuje z Akademią Teatralną w Warszawie i z Uniwersytetem Łódzkim oraz jako dramaturżka przy spektaklach tańca.

Przy Zakładzie Historii i Teorii Teatru Instytutu Sztuki PAN prowadzi międzyinstytucjonalną grupę badawczą ds. tańca. Celem tego nieformalnego zespołu osób związanych z różnymi ośrodkami w Polsce (min. Uniwersytet Jagielloński, Uniwersytet Łódzki, Uniwersytet Warszawski) jest wspólne prowadzenie badań nad tańcem, uzupełnienie braków w przekładach i opisach historii tańca w Polsce i na świecie, w metodologii badań, współorganizowanie konferencji, prowadzenie seminariów, nawiązywanie współpracy międzynarodowej i realizacja wspólnych projektów badawczych.

 

Zakres badań i zainteresowania badawcze:

• historia i teoria tańca
• taniec współczesny XX i XXI w.
• choreografia współczesna
• zarządzanie kulturą
• estetyka tańca
• działania interdyscyplinarne z obszaru sztuk performatywnych.

 

LISTA PUBLIKACJI I DZIAŁALNOŚĆ NAUKOWA

 

MONOGRAFIE

• Nowy taniec, nowe społeczeństwo – taniec współczesny we Francji i w Belgii w drugiej połowie XX wieku – w przygotowaniu;
• Estetyka tańca współczesnego w Europie po 1990, Księgarnia Akademicka 2013;

REDAKCJA WYDAWNICTW ZBIOROWYCH

• Słownik tańca współczesnego, współredaktorka wraz z prof. Małgorzatą Leyko, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2022;
• Polskie artystki awangardy tanecznej. Historie i rekonstrukcje/Polish Avant-garde Dance Artists. Stories and Reconstructions, wstęp oraz redakcja publikacji dwujęzycznej polsko-angielskiej, IMiT/IAM 2017;
• European Dance since 1989. Communitas and the Other/Taniec w Europie po 1989. Communitas i Inny, wstęp oraz redakcja publikacji dwujęzycznej polsko-angielskiej, Routledge/IMIT 2014;
• I Kongres Tańca. Raport, wraz z J. Hoczyk, IMIT, 2011;

ARTYKUŁY W WYDAWNICTWACH ZBIOROWYCH

• Tekst programowy Złoty wiek ruchu oraz ponad 50 haseł w Słowniku tańca współczesnego, w tym obszarowe (rozwój tańca w Afryce, Ameryce Południowej, Chinach, Francji, Belgii, Szwajcarii, Włoszech) oraz tematyczne ("Taniec współczesny", "Ciało tańczące", "Polityka tańca", "Prawo autorskie w tańcu"), historyczne (Balety Rosyjskie, Balety Szwedzkie, Balet Opery Wrocławskiej, Opery w Szczecinie, Opery Śląskiej etc.)  oraz hasła biograficzne, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2022;
• Osmozy i matryce – choreografia w epoce obrazu [w:] Dostrzec inny wymiar. 25 edycji Festiwalu Rozdroże, red. Julia Hoczyk, Janusz Marek, CSW Zamek Ujazdowski/ Narodowy Instytut Muzyki i Tańca, w przygotowaniu
• I am your private dancer – pop culture in choreographic practice, "Polish Theater Journal", nr 1(5) 2018;
• Nouveau cirque i taniec współczesny we Francji, [w:] "Cyrk w świecie widowisk", red. G. Kondrasiuk, Warsztaty Kultury/ Pracownia Kultury i Sztuki Ludycznej, Lublin 2017;
• Sposoby organizacji produkcji w tańcu współczesnym a estetyka "pustej sceny" [w:] "Struktura teatru a struktura spektaklu", red. A. Gałas, P. Olkusz, Instytut Teatralny 2016;
• Złoty wiek ruchu [w:] "Schlemmer|Kantor", red. Małgorzata Leyko, Cricoteka, Kraków 2016;
• Taniec współczesny w Europie wobec tradycji. Inspiracja i badanie performatywne [w:] "Raport o stanie tradycyjnej kultury muzycznej", red. Weronika Grozdew – Kołacińska, IMIT 2014;
• Remiks, recykling i powtórzenie we współczesnej choreografii, [w:] "Nowy taniec. Rewolucje ciała", red. W. Mrozek, Krytyka Polityczna 2013;
• Wstęp, [w:] "Sztuka do odkrycia. Szkice o polskim tańcu", Anna Królica, Tarnów 2011;
• Raport o stanie tańca w Polsce po 1989, Narodowe Centrum Kultury, 2009; współautorstwo zamówienie Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, opracowana część raportu obejmuje rozdziały 4, 5 i 6 : Polska na tle innych krajów Europy Środkowej i Wschodniej ; Wnioski i rekomendacje dot. Instytutu Tańca; Modele instytucji oraz systemów finansowania tańca współczesnego w Europie;

TEKSTY POKONFERENCYJNE W J. OBCYCH

• Возвращение в прошлое: феномен реконструкции в современном хореографическом искусстве [w:]  "Белорусский балет в мировом культурном пространстве" / сост. С.И. Улановская; Научные труды Белорусской государственной академии музыки. – Вып. 45. – Минск: Белорусская государственная академия музыки, 2018/ [Powrót do przeszłości: fenomen rekonstrukcji we współczesnej sztuce choreograficznej [w:] "Białoruski balet w światowej przestrzeni kulturalnej" / red. S.I. Ulanovskaya; Wydawnicto naukowe Białoruskiej Państwowej Akademii Muzycznej. - Tom. 45. - Mińsk: Państwowa Akademia Muzyczna Białorusi, 2018;
• The political memory and its impact on the example of the works of Eszter Salomon, Sasa Asentic and Polish young choreographers, [w:] "SDHS Proceedings 2009", Society of Dance History Scholars, University of Stanford 2009;
• Pertinence des catégories esthétiques classiques par rapport au multiculturalisme dans la danse contemporaine (Odpowiedniość tradycyjnych kategorii estetycznych wobec wielokulturowości w tańcu współczesnym), [w:] "SDHS Proceedings 2007", Society of Dance History Scholars, Nowy Jork 2007;

TEKSTY POKONFERENCYJNE W J. POLSKIM

• Wokół mitologii Święta wiosny – Niżyński, Béjart, Gat, [w:] „Święto wiosny. Dwie perspektywy”, red. M. Szoka, T. Majewski, Łódź 2014;
  •    Funkcjonalizacja chóru w dramatach Paula Claudela, [w:] "Zeszyty Naukowe Kulturoznawców Uniwersytetu Łódzkiego", 1/ 2009;

ARTYKUŁY W CZASOPISMACH

• Rynek książki o tańcu w Polsce, "nietak!t" nr 3 (38) 2020;
• Palimpsesty nowoczesności - o procesach redefiniowania roli i pojęcia Zachodu w historii tańca, "Opcje" nr 1-2/2018;
• Ciało tańczące – źródła estetycznej heterogeniczności, "Kultura współczesna", 3 (69) /2011;
• Flamandzka arystokracja awangardy, "Dialog", 1/2011;
• Music and Dance Institute, [w:] "Taneční Zóna/Dance Zone", 14/2010;
• De-obiektywizacja ciała, "Didaskalia",  90 /2009;
• Tygiel zakurzonych estetyk, "Teatr", 9/ 2009;
• Choreografia synkretyzmu. Sidi Larbi Cherkaoui , "Didaskalia", 83/2008;
• Kamera i wideo jako narzędzia politycznego dyskursu w tańcu współczesnym, "Panoptikum", 7 (14) /2008;
• Terpsychora na barykadach czyli permanentność rewolucji, "Opcje", 3/2007;
• Digital dance : utopia, oksymoron czy termin do wymyślenia? Od postmodernizmu po najnowsze propozycje choreograficzne biennale Monaco Dance Forum, "Ha!art", 01/2008;

TEKSTY KRYTYCZNE, ESEJE, WYWIADY, PROGRAMY

• Tanz or die – recenzja spektaklu "Tanz" Florentine Holzginer, www.taniepolska.pl; 11.2021
• Giselle; Dziadek do orzechów. Opowieść wigilijna; Gra w karty/Święto wiosny – redakcja programów premier, Opera Wrocławska 2018-2020;
• Balet naszych czasów, premiera wieczoru współczesnego BER, Teatr Wielki w Poznaniu, 2020;
• Choreograficzne hiperteksty – współczesność czytana klasyką, program do premiery "Wieczoru baletów polskich", Opera na Zamku w Szczecinie, 2019;
• Zatańczyć Becketta, program do premiery "Dzieci z dworca ZOO", Opera na Zamku w Szczecinie, 2018;
• Kontrapunkt na puentach, "Ruch Muzyczny", 5/2014;
• Choreografia niepokoju, [w:] „Obsesje”, program baletowy TWON, 2014;
• Zakurzony kalejdoskop estetyk- wywiad w francuskim krytykiem tańca i sztuki współczesnej Laurentem Goumarrem, "Teatr", 9/ 2009;
• Wszystko, co dziwne w tańcu współczesnym (Zimowy Festiwal Tańca Les Hivernales w Awinionie), "Opcje", 2/2009;
• Taneczne lato - reportaż z letnich festiwali Impulstanz w Wiedniu i Tanz im August w Berlinie, "Didaskalia", 87/2008;
• Pustynne Miraże (tekst dot. spektaklu Patchagonia zespołu Les Ballets C. de la B.), "Opcje", 2/2008;
• Kilkanaście tekstów krytycznych opublikowanych na profesjonalnym portalu www.moderndance.pl, min. ze spektakli: Wima Vandekeybusa, Sidi Larbi Cherakouiego, Alaina Platela, Anny Teresa de Keersmaeker, Williama Forsythe’a i innych [aktualnie portal zawieszony];

ARTYKUŁY I MONOGRAFIE OPUBLIKOWANE NA SPECJALISTYCZNYCH PORTALACH INTERNETOWYCH

• Polski balet międzynarodowy (analiza obecności polskich twórców na rynku międzynarodowym), https://www.taniecpolska.pl/krytyka/808, 02.04.2021
• Raporty roczne o tańcu w Polsce – 2010, 2011, 2012, 2013, www.imit.org.pl;
• Exchange/Change - redakcja zbioru pokonferencyjnego z Międzynarodowej Konferencji Exchange/Change dot. polityki kulturalnej dla tańca w ramach 7ego Międzynarodowego Festiwalu Ciało/Umysł 2008 w formie publikacji internetowej, Warszawa, 2009. W tymże zbiorze – tłumaczenia z języka francuskiego;
• F. Rougier: Miejsce tańca w okresie pierwszych 50 lat działalności Ministerstwa Kultury;
• J.- M. Granet Bouffartique : Taniec trzeba faworyzować;
• L. Vinauger: Krajowe centra choreograficzne na przykładzie CCN Belfort;
• O nagości w tańcu - www.nowytaniec.pl [aktualnie dostępny na academia.eu];
• Steve Paxton – choreograf - www.kulturaenter.pl, 01.2009;
• Eseje o historii tańca w Polsce w ostatnim dwudziestoleciu na stronie www.kongreskultury.pl z okazji VI Kongresu Kultury Polskiej 2009;
• 1998 - Wuppertal Tanztheater i Pina Bausch w Polsce;
• 1991 – Premiera musicalu Metro;
• 2003 – Pokolenie solo?;
• Festiwale Kuratorskie w Warszawie 1994 Międzynarodowe Spotkania Sztuki;
• Akcji Rozdroże / 1995 Ciało/Umysł Międzynarodowy Festiwal Tańca Współczesnego.

GRANTY I STYPENDIA BADAWCZE

• 2021 – stypendium rządu francuskiego na pobyt badawczy w Centre National de la Danse w Paryżu;
• 2021 i 2007 – stypendia twórcze Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego;
• Słownik tańca XX I XXI w., Uniwersytet Łódzki (współwykonawca projektu, współredaktorka, członkini Rady Redakcyjnej), realizowany na Uniwersytecie Łódzkim w ramach grantu Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki Nr rej. 1bH 15 0515 83 pod kierownictwem prof. dr hab. Małgorzaty Leyko;
• Estetyka tańca współczesnego w Europie po 1990 – grant badawczy Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego (nr grantu N N105 023536), wykonawca projektu;
• 2008-2010 – stypendium rządu francuskiego typu cotutelle (doktorat);
• 2007-2008 – stypendium przyznane przez Region Île-de-France na badania własne na Uniwersytecie Libre de Bruxelles, Belgia;
• 1997-2004 – stypendia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego, stypendium Rektora Uniwersytetu Łódzkiego;

ORGANIZACJA I WSPÓŁORGANIZACJA KONFERENCJI NAUKOWYCH

• Międzynarodowa konferencja Prawo (do) tańca. Konteksty kulturowe, estetyczne i polityczne, Instytut Sztuki PAN/ Fundacja Ciało/Umysł, Warszawa 12.10. 2022 – kuratorka i organizatorka;
• https://cialoumysl.pl/wydarzenie/miedzynarodowa-konferencja-naukowa-prawo-do-tanca-konteksty-estetyczne-kulturowe-i-polityczne/?f=21-c-u-2022
• Członkini Komitetu Organizacyjnego Międzynarodowej Konferencji Rewriting Dance Modernism, Uniwersytet Jagielloński, 21-22 września 2018; opracowanie merytoryczne programu, prowadzenie paneli (j. angielski);
• https://rewritingdancemodernism.wordpress.com
• Współorganizacja ogólnopolskiej konferencji naukowej - Święto wiosny – wiosna modernizmu europejskiego, Uniwersytet Łódzki, Akademia Muzyczna, Instytut Muzyki i Tańca, Łódź, 05. 2013;
• Opracowanie (zespołowe) koncepcji merytorycznej i współorganizacja międzynarodowej konferencji – Tożsamość. Autonomia. Dyskurs krytyczny. Taniec w Europie po 1989, Instytut Muzyki i Tańca, Centrum Kultury w Lublinie, Uniwersytet im. Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2012, prowadzenie paneli, j . angielski;
• Koncepcja merytoryczna i organizacja konferencji specjalistycznej – Edukacja taneczna w Polsce. Realia i wyzwania, IMIT, Warszawa 2012;
• Opracowanie koncepcji merytorycznej (zespołowe – członkini Rady Programowej) i organizacja ogólnopolskiego I Kongresu Tańca (z udziałem przedstawicieli UNESCO i francuskiego Ministerstwa Kultury), Instytut Muzyki i Tańca, Warszawa 2011;
• koordynatorka i tłumaczka międzynarodowej konferencji o zarządzaniu kulturą w kontekście tańca Exchange/Change z udziałem min. przedstawicieli francuskiego Ministerstwa Kultury w ramach 7ego Międzynarodowego Festiwalu Tańca Współczesnego Ciało/Umysł w Warszawie, 13-14.06.2008;

UDZIAŁ W KONFERENCJACH Z REFERATEM

• Vancouver 10.2022, Dance Studies Association Annual Conference Dancing Resilience: Dance Studies and Activism in a Global Age, udział z referatem: Critical approach to the new feminism practices in contemporary European dance as a form of resilience. On the examples of works by Florentina Holzinger and Marta Ziółek
• Northern University Chicago, USA, 08.2019, Dance Studies Association Annual Conference Dancing in Common, udział z referatem: Political and artistic re-emergence of folklore in current practice and cultural policy in Eastern Europe;
• Mińsk, Belarussian State Academy of Music, 02.2018, – Belarusian Ballet in the Global Cultural Space, udział z referatem (j.angielski): Returns to the past - about the place of the history of dance in today's choreographic art;
• Uniwersytet Łódzki, Akademia Muzyczna, Instytut Muzyki i Tańca, Łódź, 05. 2013, Święto wiosny – wiosna modernizmu europejskiego, udział z referatem: Wokół mitologii Święta wiosny – Niżyński, Béjart, Gat;
• Uniwersytet Stanforda, San Francisco, 19–22 czerwca 2009, udział z referatem (j. angielski) w międzynarodowej konferencji Society of Dance History Scholars Topographies: Sites, Bodies, Technologies;
• Narodowe Centrum Tańca, Paryż, 21-24 czerwca 2007, udział z referatem (j. francuski) w międzynarodowej konferencji Society of Dance History Scholars Re-Thinking Practice and Theory/Repenser pratique et théorie;
• Konferencja Polskiego Forum Choreologicznego, Kraków 2011, udział z referatem (bez publikacji): Corps dansant jako kategoria estetyczna;
• Konferencje doktorantów tańca w Narodowym Centrum Tańca w Paryżu – 2008, 2009, udział z referatem w j. francuskim  (bez publikacji).