Zakład Historii Sztuk Plastycznych, Pracownia Słownika Artystów Polskich

Kierownik Pracowni

Telefon: +48 (22) 50 48 233
E-mail: aleksandra.bernatowicz@ispan.pl

Wykształcenie:

• 2017 – habilitacja w Instytucie Sztuki PAN
• 2005 - doktorat
• 2000 - stypendium naukowe rządu francuskiego w Institut national d'histoire de l'art w Paryżu
• 1984 - dyplom z historii sztuki na Uniwersytecie im. A. Mickiewicza w Poznaniu

Praca zawodowa:

• 1984 - 86 Muzeum Narodowe w Warszawie
• od 1987 - pracuje w redakcji Słownika artystów polskich i obcych w Polsce działających w Instytucie Sztuki PAN (autorka ok. 300 artykułów biograficznych i biogramów artystów działających w 2 połowie XVIII wieku)
• od 1997 - współpracuje z redakcją Allgemeines Künstler-Lexikon, wyd. K.G. Saur  i De Gruyter Verlag (autorka ok. 40 biogramów artystów polskich lub działających na terenie Rzeczypospolitej w XVIII w.)

Zakres badań

• Malarstwo (ze szczególnym uwzględnieniem  dekoracyjnego) 2 połowy XVIII i XIX w.
• Społeczny i narodowy kontekst funkcjonowania malarzy w epoce stanisławowskiej i pocz. XIX w.
• Popularyzacja sztuki

Inne

• Wystąpienia na konferencjach naukowych w kraju i  za granicą  – Paryż (2006),  Loveno di Menaggio, Włochy, Como (2008);
• wyjazdy badawcze  – Winnica na Ukrainie: inwentaryzacja 968 rysunków J.P. Norblina i A Orłowskiego z tzw. Albumu Winnickiego (2000 i 2001),  Paryż (2000),  Rzym  (2009);
• udział w pracach komisji konserwatorskiej sprawującej nadzór nad restauracją XVIII-wiecznych polichromii w  pałacu w Natolinie (2006-2008); udział w dwóch projektach zespołowych  – "Vincenzo Brenna: il tema dell’Antico" (autorka opracowania na temat malarskich dekoracji ściennych Brenny i jego kręgu w Polsce), Archivio del Moderno w Mendrisio (2009);
• udział w projekcie Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających. Malarze, rzeźbiarze, graficy ( t. 10), w ramach  Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki (zrealizowany 2016)
• prowadzenie (w latach 2018-22) grantu Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki przyznanym przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego na publikację Słownika artystów polskich i obcych w Polsce działających. Malarze, rzeźbiarze, graficy (t.11)

Wybór publikacji

Książki

• Sekrety wielkich mistrzów sztuki, Warszawa 1997 (książka nagrodzona w konkursie "Dziecięcy Bestseller Roku" w kategorii książek edukacyjnych)
• Niepodobne do rzeczywistości. Malowana groteska w dekoracji rezydencji Warszawy i Mazowsza (1777-1820), Warszawa 2006 (autorka otrzymała nagrodę naukową w dziedzinie historii sztuki Wydziału I Nauk Społecznych PAN w 2007 roku)
• Malarze w Warszawie czasów Stanisława Augusta. Status-Aspiracje-Twórczość, Warszawa 2016 (autorka otrzymała nagrodę w konkursie im. Hanny Szwankowskiej Varsaviana 2016-2017).

Artykuły

• Martwa natura "stołowa" ze zbiorów poznańskich, "Studia Muzealne" 16: 1992, s. 43-74
• Jean Pillement na dworze Stanisława Augusta a schyłek rokoka w dekoracji wnętrz, "Ikonotheka" 14: 2000, s. 49-68
• Antonio Tavelli i dekoracja ścienna groty pałacowej w Jabłonnie, [w:] Arx felicitatis. Księga ku czci Profesora Andrzeja Rottermunda w sześćdziesiątą rocznicę urodzin od przyjaciół, kolegów, współpracowników, Warszawa 2001, s. 273-278
• Dobrzyca-Błędów-Mała Wieś. Dekoracje "Jego Mości Pana Malarza" Roberta Stankiewicza, "Biuletyn Historii Sztuki" 66: 2004 nr 1-2, s. 61-79
• Groteska a symbolika królewskiego panowania. Dekoracja Pokoju Stołowego w łazienkowskim Białym Domu, "Rocznik Historii Sztuki" 29: 2004, s. 183-202
• "Herkulanum i Pompeje do wszystkiego dawały wzory i modele". O kilku neopompejańskich dekoracjach w Polsce, w: Polska i Europa w dobie nowożytnej/Modern Europe-New Word, New Civilisation? Księga pamiątkowa dedykowana Prof. Juliuszowi A. Chrościckiemu, Warszawa 2009, s. 241-249
• Francuskie wzory w środowisku warszawskim. Dekoracja plafonu w rezydencji Wielopolskich w Oborach, [w:] Kultura artystyczna Warszawy XVII-XXI w. Studia pod red. Z. Michalczyka, A. Pieńkosa i M. Wardzyńskiego, Warszawa 2010, s. 87-96
• "Malowanie poetyczne". Fêtes galantes Jana Piotra Norblina i ich kulturowy kontekst, [w:] Francusko-polskie relacje artystyczne w epoce nowożytnej, red. A. Pieńkos, A. Rosales Rodriguez, Warszawa 2010, s. 133-138
• Pompeiana. Dekoracje pałaców w Sterdyni i w Korczewie, "Biuletyn Historii Sztuki" 74: 2012 nr 2, s. 189-208
• Portret czasów rewolucji, "Biuletyn Historii Sztuki" 74: 2012 nr 3-4, s. 601-619
•  Mieszkanie dla malarza Mateusza Tokarskiego, "Kronika Zamkowa", nr 1-2/65-66, 2013, s. 75-82
• Mateusz Tokarski. Z dziejów kariery malarza nadwornego, "Biuletyn Historii Sztuki", 75: 2013 nr 4, s. 775-792
• Obrazy, kopersztychy, rysunki. Wyposażenie domu  malarza królewskiego Jana Bogumiła Plerscha, "Kronika Zamkowa. Roczniki", seria nowa 1(67) 2014, właśc. 2015, s. 201-241
• Piękno niespełnione. Idea mauzoleum Poniatowskich w warszawskich  Łazienkach, "Architecturae et Artibus", t. 8, 2016 nr 4, s.5-13
• Salvatore Tonci i polskie wątki, w:  Initium sapientiae humilitas. Studia ofiarowane Profesorowi Jakubowi Pokorze z okazji 70. urodzin, Warszawa 2015,  s. 364-373
• Etnopejzaże artystów związanych z Nieborowem, w: Nieborów i Arkadia – 70 lat Muzeum. Księga pamiątkowa, wstęp Agnieszka Morawińska, Muzeum w Nieborowie i Arkadii 2015, s.36-44
• Malarze Stanisława Augusta i nowe zjawiska artystyczne, w: Sztuka polska. T.5: Późny barok, rokoko, klasycyzm (XVIII w.), wyd. Arkady, Warszawa 2016 (właśc. 2015), s. 481-525
• Miraże malarskich arcydzieł. O kopiach obrazów na dworze Stanisława Augusta, w: Velis Quod Possis. Studia z historii sztuki ofiarowane Profesorowi Janowi Ostrowskiemu, red. Andrzej Betlej, Katarzyna Brzezina-Scheuerer, Agata Dworzak, Marcin Fabiański, Piotr Krasny, Michał Kurzej, Rafał Nestorow, Kraków 2016,  s. 321-325.
• Les rudiments classiques de l’éducation des peintres à la cour de Stanislas Auguste, [w:] Roma e Varsavia. Tradizione classica e educazione artistica nell’età  dei lumi e oltre. Atti del convegno internazionale, Varsavia 9-12 ottobre 2017, a cura di Jerzy Miziołek, in collaborazione con Hubert Kowalski,  Roma 2019, s. 139-155
• Oferta dla króla. Album z rycinami Josepha Wahla, "Biuletyn Historii Sztuki" 81: 2019 nr 2, s. 221-251
• Eseje: Włoch w Grodzisku. Zapomniany malarz Filippo Castaldi i jego obrazy w kościele Św. Anny; Dwór w Grodzisku Mazowieckim (Jordanowicach) i malowidła królewskiego artysty Jana Bogumiła Plerscha;  Książę prymas w Jabłonnie. Malowana grota Antonia Tavellego i pejzaże Szymona Mańkowskiego, oraz Wezuwiusz i groteska na Mazowszu. Dekoracje malarskie pałacu w Małej Wsi, [w:] Poza Warszawą. II. Arcydzieła plastyki XIX i XX w. w świątyniach, rezydencjach i przestrzeni publicznej Mazowsza, pod red. Andrzeja Pieńkosa, Warszawa 2019