Projekt został zrealizowany w roku 2010 z  udziałem  środków  Ministra  Kultury  i Dziedzictwa Narodowego (program: Dziedzictwo Kulturowe, priorytet: Kultura Ludowa). Efektem projektu była digitalizacja, konserwacja i zabezpieczenie ponad 100 dźwiękowych taśm archiwalnych nagranych w latach ’50. XX w.  Dzięki digitalizacji taśm archiwalnych, zawierających łącznie ponad 2 tysiące dokumentalnych nagrań pieśni i melodii kujawskich, dokonano wyboru najciekawszych i najcenniejszych nagrań, które zaprezentowano na płycie Melodie Ziemi Kujawskiej. Współwydawcami kolejnego, siódmego już tomu serii wydawniczej Polish Folk Music Collection są: Instytut Sztuki PAN i Stowarzyszenie Liber Pro Arte.

Autor i koordynator projektu: mgr Jacek Jackowski

Nagrania dźwiękowe zarejestrowane na Kujawach i zgromadzone w archiwum Instytutu Sztuki PAN są reprezentatywnym i wyczerpującym zbiorem tradycyjnego repertuaru muzycznego z tego regionu. Dostarczają one, obok innych historycznych źródeł, materiał o niezwykłej wartości dokumentalnej, zaprezentowany przez być może ostatnie pokolenia wykonawców grających i śpiewających w dawnym, niespotykanym już stylu muzycznym. Najcenniejszą grupą okazała się najstarsza generacja wykonawców urodzonych między 1863 a 1910 rokiem, ludzi, którzy uczestniczyli w dawnych zwyczajach i obrzędach i pamiętali repertuar najstarszy. Jak podkreślił Aleksander Pawlak: „nagrania prezentują tradycyjny folklor muzyczny regionu, który zachował się głównie w pamięci starszych wiekiem wykonawców, a przez młodszych śpiewaków i ludowe zespoły muzyczne kultywowany jest w znacznie ograniczonym zakresie i w odmiennych okolicznościach” (Pawlak 1981: 7). Na płycie usłyszymy dużo muzyki instrumentalnej, zwłaszcza oryginalne, wiejskie kujawiaki grane przez najstarszą generację skrzypków, których grę zarejestrowano na taśmie archiwalnej. Warto w tym miejscu podkreślić, iż najbardziej popularny na Kujawach taniec w swej oryginalnej wersji znacznie różnił się od tańca, którego obecnie z kujawiakiem kojarzymy. Kujawiak bowiem, jak pisał Roderyk Lange: „przejęty przez miejscowe dwory, przerabiany, pokazywany na balach w stolicy i większych miastach, zmieniał się z czasem i upowszechnił w całym kraju jako jeden z polskich tańców narodowych. […] W rezultacie powstało przekonanie, że popularnie znany na terenie całego kraju kujawiak pochodzi bezpośrednio z Kujaw. Na próżno jednak szukalibyśmy go na wsi kujawskiej, w takiej formie jest on tam zupełnie nieznany”.

• Wystawa fotograficzna

Realizacji projektu towarzyszyło przygotowanie wystawy fotograficznej pt. Ochrona i popularyzacja najstarszych nagrań polskiej muzyki tradycyjnej. Wystawa prezentowana była m.in. podczas Ogólnopolskiego Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu n. Wisłą, Bibliotece Publicznej Dzielnicy Wilanów m. st. Warszawy, a także w Pałacu w Jabłonnie k. Warszawy.

• Badania terenowe
  

W ramach projektu dokonano również nagrań terenowych m.in. na Kujawach, w Puszczy Białej, na Kurpiach, w okolicach Kołbieli i na Podlasiu.
 

Na zdjęciach: Henryk Borowy (Mrozowa), Zygmunt Pawłowski (Świątkowice)

Irena Wróbel (Grądy Polewne) wraz z ekipą terenową w składzie: Piotr Dorosz, Teresa Nowak, Tomasz Nowak.

Śpiewają Marianna Bączek i Marianna Kuta ze wsi Bandysie.