ISPAN Folk Music Collection
Na płytach CD wydawanych przez Instytut Sztuki PAN w ramach serii "ISPAN Folk Music Collection" pod red. Jacka Jackowskiego znajdują się najstarsze nagrania muzyki tradycyjnej ze Zbiorów Fonograficznych Instytutu. Dotychczas ukazały się płyty poświęcone wybranym regionom Polski: Podhalu, Kaszubom, Kujawom, Kurpiom, Łowickiemu, Kielecczyźnie oraz muzyce skrzypcowej z Mazowsza. Nagrania z lat 1945-1950 zamieszczone na płycie "Early post-war Polish folk music recordings" pochodzą z Opoczyńskiego, Rzeszowskiego, Lubelskiego i Wielkopolski. Ponadto powstały również płyty zawierające współczesne nagrania. Należy do nich płyta prezentująca pieśni wykonywane przez Władysławę Wiśniewską i Zespół Śpiewaczek Ludowych Wdzydzanki oraz "Pieśniczki z Kancenoła" (wydane poza serią) zawierająca pieśni religijne ewangelików ze Śląska Cieszyńskiego.
Zobacz informator o najstarszych nagraniach archiwalnych polskiej muzyki tradycyjnej ze Zbiorów Fonograficznych Instytutu Sztuki PAN na płytach CD (2008-2015):
http://www.ispan.pl/pl/wydawnictwa/multimedia, a także w folderze informacyjnym: pobierz folder w formacie PDF lub przeglądaj online.
Przeczytaj także opinie i rekomendacje o serii wydawniczej Zbiorów Fonograficznych.
Zobacz też nagrania ze Zbiorów Fonograficznych opublikowane przez wydawnictwa zewnętrzne
W maju 2016 roku Jacek Jackowski otrzymał nagrodę specjalną za "wybitne zasługi dla polskiej fonografii":
Laureaci Fonogramu Źródeł za 2015 rok, fot. Sławomir Browkin/Research.pl
Nagroda specjalna dla Jacka Jackowskiego
Poszczególne albumy znalazły uznanie u jurorów konkursu "Fonogram Źródeł" organizowanego przez Polskie Radio:
|
|
Album przygotowany z okazji Roku Kolberga - dwupłytowy album "Gdyby Kolberg miał fonograf...". zdobył III nagrodę w konkursie "Fonogram Źródeł". Nagrodę przyznano "za próbę konfrontacji dziedzictwa kolbergowskiego z dwudziestowieczną dokumentacją fonograficzną."
Album, "Barwy nadpopradzkiej nuty. Nagrania archiwalne tradycyjnych pieśni i muzyki górali nadpopradzkich ze Zbiorów Fonograficznych Instytutu Sztuki PAN" otrzymał II nagrodę w Konkursie "Fonogram Źródeł".
|
ISPAN Folk Music Collection - opinie i rekomendacje
|
"Wydawnictwo serii fonograficznej płyt CD, realizowane przez Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk jest, obok edycji źródeł z Polskiego Radia, najważniejszym przedsięwzięciem w dziedzinie ochrony i popularyzacji ludowo-regionalnych tradycji muzycznych na ziemiach polskich. W porównaniu do antologii radiowych, seria IS PAN jest starsza, bardziej zakotwiczona w pamięci najstarszych pokoleń i prezentuje często najbardziej oryginalne i indyw idualne walory muzyczno-etnograficzne oraz style wykonawcze w naszym kraju. Rok śmierci Oskara Kolberga - 1890 - był też momentem pierwszego zastosowania aparatury do nagrywania głosu (fonografu Edisona). Kontynuacja serii wydawniczej wraz z niezbędną do tego celu digitalizacją byłaby z pewnością - w porządku symbolicznym - także życzeniem najbardziej pracowitego etnografa na naszym kontynencie. Forma udostępnienia, płyta CD, może być, obok klasycznych antologii drukowanych, źródłem satysfakcji kilku pokoleń muzykologów-zbieraczy terenowych. Ponadto wyrażać będzie wolę ochrony dziedzictwa muzycznego, przyczyniając się do realizacji przez nasz kraj konwencji UNESCO o ochronie niematerialnego dziedzictwa kulturowego." |
Dr hab. prof. UW Piotr Dahlig
|
"Seria ISPAN Folk Music Collection jest obecnie najważniejszym i najbogatszym wydawnictwem prezentującym archiwalia muzyczne, gromadzone przez kilka pokoleń najwybitniejszych zbieraczy-folklorystów. Wpisuje się ona doskonale w tak ważną dziś ideę ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego i ratyfikację przez Polskę traktującej o tym Konwencji UNESCO. Ze względu na wysokie walory merytoryczne w postaci wyczerpujących i bardzo profesjonalnych opisów nagrań załączonych do albumów, seria płytowa spełnia nie tylko funkcję dokumentacyjną, ale służy ponadto upowszechnianiu i celom edukacyjnym. Inicjatorem kolekcji nagrań płytowych jest Jacek Jackowski, wieloletni opiekun Zbiorów Fonograficznych im. M. Sobieskiego IS PAN, a także czynny badacz i zbieracz muzyki ludowej, funkcjonującej wciąż w tradycji pokoleniowej, żywej. Jackowski doskonale zrozumiał i podjął dzieło rozpoczęte przed wieloma laty przez pionierów polskiej etnografii - wykorzystując najbardziej aktualne i pozostające w zasięgu europejskich możliwości rynkowych zdobycze techniki systematycznie i konsekwentnie realizuje postulat sięgający czasów Oskara Kolberga, a więc ocalenia i w miarę możliwości upowszechnienia tego, co stanowi o najważniejszej wartości narodów. Kolekcja płytowa obejmuje a priori te nagrania, które są najcenniejsze zarówno z perspektywy historycznej (czyli najstarsze) jak i estetycznej (nagrania obrazujące style i techniki wybitnych ludowych artystów). W posiadaniu Instytutu Sztuki są także niezwykle wartościowe kolekcje audiowizualne. Łatwiejszy dostęp do takich materiałów wpłynąłby bez wątpienia na zaawansowanie w dziedzinie badań naukowych, rekonstrukcji dawnych technik muzycznych i tanecznych, jak również na ożywienie inspiracji i większą świadomość rodzimej kultury muzycznej wśród twórców - muzyków, tancerzy, reżyserów. Niebagatelną rolę materiały te, odpowiednio udostępnione, odegrać mogą także w edukacji szkolnej i akademickiej". |
dr Weronika Grozdew-Kołacińska
|
"Projekt fonograficzny Jacka Jackowskiego ma tak explicite priorytetową wartość w związku z Rokiem Kolberga, że rekomenduję go z największą chęcią i sądzę, że rekomendacja powinna tutaj nie podlegać w ogóle dyskusji. Z perspektywy osobistej dodam, że moja przygoda ze Zbiorami Fonograficznymi IS PAN (wiele dni tam spędzonych było w istocie jak seminarium akademickie) okazała się dla mnie doświadczeniem niezwykle ważnym i ukształtowała mnie jako badacza terenowego i wydawcę fonogramów. Ponadto osoba Jacka Jackowskiego gwarantuje realizację przedsięwzięcia na najwyższym poziomie merytorycznym, technicznym, artystycznym i edukacyjnym – vide jego wieloletnie doświadczenie jako opiekuna Zbiorów, redaktora i wydawcy. Oskar Kolberg pracował metodą „ołówkową” - dużo doskonalszy rodzaj zapisu terenowego (rejestracja audio), w dodatku wykonawców urodzonych za życia Kolberga, będzie w istocie dźwiękowym aneksem do jego opus magnum". |
Remigiusz Mazur-Hanaj
Nagrania ze Zbiorów Fonograficznych opublikowane przez wydawnictwa zewnętrzne
Nagrania zgromadzone w Zbiorach Fonograficznych są podstawą serii płytowej ISPAN Folk Music Collection wydawanej przez Instytut Sztuki PAN i Stowarzyszenie Liber Pro Arte. W oparciu o transkrypcje słowno-muzyczne utworów ze Zbiorów Fonograficznych, Instytut Sztuki wydaje także monumentalną serię „Polska pieśń i muzyka ludowa”.
Nagrania ze Zbiorów Fonograficznych publikowane są także przez inne podmioty (zarówno instytucje, jak i indywidualne osoby) w celach artystycznych, naukowych, popularno-naukowych i edukacyjnych. Dotychczas ukazały się następujące publikacje oparte w części lub całości na nagraniach z kolekcji Zbiorów Fonograficznych Instytutu Sztuki PAN.
Publikacje książkowe i czasopisma:
• „Muzyka Warta Poznania. Głosy Wielkopolan urodzonych w XIX wieku. Najstarsze fonogramy 1936-1956”. Nagrania wybrane przez Macieja Rychłego ukazały się jako dodatek do czasopisma „Czas Kultury” nr 2-3/2004, Poznań 2004.
• Dwupłytowy album CD „Muzyka Tatr” – dodatek do czasopisma Tatry TPN, nr 4 (18)/ 2006, Zakopane 2006. Publikacja zawiera nagranie dokonane przez Romana Zawilińskiego na Podhalu w 1904 roku, będące pierwszą rejestracją folkloru polskiego.
• Płyta CD „Te skrzypce pamiętają czasy Chopina..." ISPAN Folk Music Collection vol. 6 ukazała się nie tylko jako samodzielne wydawnictwo w ramach serii płytowej, lecz także jako dodatek do katalogu wystawy „Zakochany Chopin. Inspiracje mazowieckie”, Wyd. Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie, Warszawa 2009.
• Płyta CD „Early post-war Polish folk music recordings (1945-1950)”, ISPAN Folk Music Collection vol. 1 ukazała się nie tylko jako samodzielne wydawnictwo w ramach lecz także jako dodatek do kwartalnika „Muzyka” nr 1 (212) 2009, Warszawa 2009.
• Maciej i Katarzyna Szymonowiczowie, „Gajdosze”, Żywiec 2014. Do publikacji dołączone zostały dwie płyty z nagraniami archiwalnymi i współczesnymi. Te pierwsze reprezentowane są w dużej mierze przez nagrania ze Zbiorów Fonograficznych.
• Władysław Motyka, "Józef Szczotka 1893-1965, Piewca Góralszczyzny", Beskidzkie Towarzystwo Oświatowe, Milówka 2015. Do publikacji dołączone zostały 32 nagrania, z czego ponad połowa pochodzi ze Zbiorów Fonograficznych IS PAN.
• Jacek Jackowski, „Zachować dawne nagrania” – dźwiękowy appendix do publikacji „Zachować dawne nagrania. Zarys historii dokumentacji fonograficznej i filmowej polskich tradycji muzycznych i tanecznych, cz. 1 (przełom XIX i XX w. – do drugiej wojny światowej)”, Warszawa 2014
Płyty:
Wyszczególnione poniżej płyty w części lub całości oparte zostały na nagraniach pochodzących ze Zbiorów Fonograficznych IS PAN
• Jacek Jackowski, Maciej Kierzkowski, „Traditional Music of Poland – Recorded in situ 1945-1950”, DISMARC CD Collection. Dwupłytowe wydawnictwo przygotowane w ramach prac nad projektem Dismarc zawiera przykłady dźwiękowe z Wielkopolski, Opoczyńskiego, Rzeszowskiego i Lubelskiego, wzbogacone dodatkowo materiałami tekstowymi i wizualnymi.
• „Muzyka Ocalona. Łowickie 1952-1959”, wyd. Łowicki Ośrodek Kultury, 2008.
• Joszko Broda, „Na Dunaj. Kolędy ze Wschodu”, wyd. BAT Józef Broda, 2008. Płyta przynosi zarówno archiwalne nagrania kolęd, jak i ich współczesne, folkowe aranżacje.
• „Pieśniczki z kancenoła, Pieśni religijne ewangelików ze Śląska Cieszyńskiego”, Wyd. ISPAN, 2008. Dwupłytowy album będący efektem badan terenowych dr Arlety Nawrockiej-Wysockiej nad religijnością ewangelików z terenów Śląska Cieszyńskiego.
• Magdalena Wojciechowska, Janusz Prusinowski Trio, Śpiewaczki z Gałek Rusinowskich, Rytel, „Fantazja na tematy polskie”, wyd. Słuchaj Uchem 2010. Płyta łączy kompozycje Fryderyka Chopina z muzyką wiejską wykonaną zarówno przez autorów płyty, jak i tą zarejestrowaną w nagraniach archiwalnych.
• Ruta, „Gore”, wyd. Karrot Kommando, 2010. (Punk-)rockowe aranżacje tradycyjnych melodii, wzbogacone archiwalnymi nagraniami.
• Etnofonie Kurpiowskie, „Tribute to Szymanowski and Skierkowski”, wyd. 4ever Music, 2011. Projekt Weroniki Grozdew-Kołacińskiej łączący bogactwo muzyki klasycznej, ludowej oraz współczesnej muzyki improwizowanej. Na płycie pojawiają się także fragmenty nagrań archiwalnych.
• Marek Raczyński, „Knôpi za mną póczi jesz jem panną. Piesni z Kaszub”. Chór kameralny DISCANTUS, Sławomir Bronk – dyrygent, wyd. Stow. Discnatus, Gdańsk 2013. Pieśni kaszubskie wykonane przez chór Discantus wzbogacone zostały nagraniami archiwalnymi pochodzącymi ze Zbiorów Fonograficznych IS PAN.
• „Kapela Byrtków z Pewli Wielkiej”, wyd. Regionalny Ośrodek Kultury w Bielsko-Białej, Bielsko-Biała 2014. Archiwalne nagrania legendarnej kapeli pochodzące z archiwów Radia Kraków, Archiwum Polskiego Radia, regionalnego Ośrodka Kultury w Bielsku-Białej oraz Zbiorów Fonograficznych IS PAN.
• „Dziadońka, Bronisława Konieczna”, wyd. Bukowiańskie Centrum Kultury „Dom Ludowy”, Bukowina Tatrzańska 2014. Płyta wydana z okazji 120. Rocznicy urodzin Bronisławy Dziadoń-Koniecznej zawiera nagrania archiwalne z których część pochodzi ze Zbiorów Fonograficznych IS PAN.
• „Spod niebieskiej góry 2”, Wyd. In Crudo 2015. Płyta przygotowana przez Remigiusza Mazur-Hanaja zawiera unikalne nagrania z terenów Roztocza Południowo-Wschodniego.
• „Władysława Wiśniewska i Zespół Śpiewaczek Ludowych Wdzydzanki”, wyd. Muzeum – Kaszubski Park Etnograficzny im. Teodory i Izydora Gulgowskich we Wdzydzach Kiszewskich przy współpracy ISPAN i Radio Gdańsk. Płyta przynosi nagrania archiwalne z Radia Gdańsk i Zbiorów Fonograficznych IS PAN.
• „Stanisław Ptasiński. Harmonista z Wielgolasu”, wyd. DUX, Fundacja Magiczne Kąty przy współpracy ISPAN.